Niels Damen van Climalux meldt dat het gaat om het CLX-2 LED-armatuur met 90-5-5 spectrum. Bijzonder is de (gepatenteerde) ingebouwde ventilator die het armatuur koelt en de opgewarmde lucht verticaal het gewas in blaast.

Afgelopen winter werd een A/B-test gedaan in tomaat, waarbij het armatuur met en zonder ventilator draaide. “Vanwege een technisch probleem − los van de gebruikte lamp − moesten we de proef helaas voortijdig stopzetten. Toch leverde het nieuwe inzichten op. Zo is gebleken dat telers gas kunnen besparen in de donkerste periode van het jaar, van begin/midden december tot midden januari, door de ventilator op 100 procent te laten draaien. Opvallend was dat deze strategie ook zorgde voor een duidelijke vermindering van bontverkleuring.”

HR-rassen zorgen voor meer problemen

Bontverkleuring is een serieus probleem in tomaat onder LED, zegt Ary de Jong. “Het komt in grof tros in verschillende rassen voor, van verschillende zaadhuizen. Afgelopen winter was dit opnieuw het geval. Het probleem is toegenomen sinds de introductie van HR-rassen.”

De ventilator van het armatuur dat is getest draait normaal op 85%, maar nu liet De Jong het in december en januari met de zogeheten boost-functie op 100% draaien. “Dat kost wel iets meer elektra, maar je krijgt er ook wat voor terug. De ventilator is 4 watt, dan is 15 procent niet extreem veel natuurlijk.”

De Jong vergeleek de data van de proef met een groep telers. “Wij wilden kijken: wie van de telers had het meest last van bontverkleuring, welk teeltregime stond daarop, en hoe was dat bij ons. Uit de data blijkt: het is overduidelijk dat in onze proef meer water is opgenomen dankzij meer luchtbeweging en een lagere RV. Ik heb ook veel minder, tot 30 procent, gas verbruikt dan een teler in dezelfde periode.”

Minder verdamping, meer bontverkleuring

De Jong is ervan overtuigd dat de bontverkleuring samenhangt met de verdamping. “Als een plant minder water opneemt onder LED-belichting vanwege het ontbreken van stralingswarmte, gaan telers automatisch harder stoken. De SON-T-lamp, die we heel inefficiënt vonden, is nu wel vervangen door efficiënte LED-lampen, maar dan moeten we slurven ophangen en meer gas verbruiken. Alleen lost harder stoken het probleem niet op. Sommige tomatentelers hebben ontvochtiging met slurven hangen, dat werkt wel tegen bontverkleuring.”

Hoe lang zou je dat ventileren op 100% moeten volhouden om bontverkleuring te voorkomen? “We praten dan over een week of acht tot tien. Eigenlijk ontstaat het probleem als je de eerste twee trossen gaat oogsten, dan is de belasting van de plant maximaal. Dan kan er een nutriëntentekort optreden als gevolg van te weinig verdamping, vermoeden wij. Meer onderzoek moet dat uitwijzen.” De leverancier van de armaturen is inmiddels in gesprek met De Jong over een vervolgproef.

Tekst: Mario Bentvelsen